Trek mee aan de kar voor een sterker EU-klimaatbeleid

Europees

Europa vormt een cruciaal beleidsniveau voor het klimaatbeleid. Belangrijke energie- en klimaatwetgeving, zoals de 2020 doelstellingen en het energie- en klimaatpakket voor 2030, komen op het Europees niveau tot stand en sturen ons land in de klimaattransitie. Bovendien spreekt Europa met één stem tijdens de internationale klimaatconferenties van de VN en speelde de Europese Unie in het verleden een voortrekkersrol in het wereldwijde klimaatdebat. Een sterke Europese energie- en klimaatwetgeving is een belangrijke aandrijver om niet alleen ons land, maar de gehele Europese Unie mee op het spoor van een succesvolle klimaattransitie te krijgen.

Speel een voortrekkersrol in de Europese klimaatdiscussie

Vandaag liggen de Europese ambities te laag: ze voldoen niet om het engagement van het Akkoord van Parijs waar te maken. Willen we de klimaatopwarming beperken tot 1,5°C, moeten niet alleen de huidige Europese doelstellingen voor 2030 (-minstens -40% CO2-uitstoot, minstens 32% hernieuwbare energie, minstens 32,5% energiebesparing) omhoo[1]. Het is ook cruciaal om een duidelijke langetermijnstrategie voor een nuluitstoot voor 2050 vast te leggen.[2] De "net-zero" scenarios die de Europese Commissie in haar visie A clean Planet for All[3] in november 2018 heeft voorgesteld moeten nu dringend met concrete maatregelen op niveau van de Europese Unie worden uitgevoerd. Het is essentieel dat de Europese Unie leiderschap toont op de VN-klimaattop in september, en het eerste grote economische blok wordt dat zich ertoe verbindt klimaatneutraal te worden in 2050.

De laatste maanden profileerde België zich als achterblijver in het internationale klimaatdebat. Zo blokkeerde België lange tijd een gezamenlijke Benelux-verklaring waarin beloofd werd scherpere klimaatdoelen na te streven. Ons land weigerde op de klimaattop van Katowice in december 2018 steun aan de vraag van de 27 landen van de High ambition coalition om meer klimaatambitie . Bovendien stemde Belgie in december tegen de Europese richtlijn voor energiebesparing. Ten slotte blijkt dat ons land helemaal niet “on track” is om de 2020 en 2030 Europese klimaatdoelstellingen te halen[4].

We vragen België om geen achterblijver maar een voortrekker te worden op het Europese en internationale klimaattoneel. België zou alvast een sterk signaal kunnen geven door een opwaartse herziening van de Europese klimaatdoelstelling te steunen, in lijn met het Akkoord van Parijs[5]. Bij de besprekingen over de Europese langetermijnstrategie vragen we een visie te steunen die leidt tot een daadwerkelijke vermindering van de uitstoot van broeikasgassen met minstens 95% in vergelijking met 1990 en tot koolstofneutraliteit ruim voor 2050. Dat betekent dat de twee meest ambitieuze scenario’s die de Europese Commissie nu op tafel heeft gelegd een minimum vormen. Daarnaast moet België, zoals voorgeschreven door Europa, ook werk maken van een eigen ambitieuze langetermijnstrategie in lijn met de doelstelling om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn . In dat licht dringt een opwaartse herziening van het ontwerp Nationaal Energie- en Klimaatplan voor 2030 zich op.  

Zoals ook aangegeven in de oplossingsrichtingen voor industrie, vragen we aan de Belgische overheden om in dat kader ook een sterker Europees industrieel beleid, met een versterkte ETS prijs en de invoering van border tax adjustment (een CO2-heffing) te steunen aan de Europese grenzen[6],. Daarnaast zou België ook de Europese buurlanden kunnen aanspreken om op gecoördineerde wijze een belasting in te stellen die vliegtuigverplaatsingen ontmoedigt (taks op kerosine en/of taks of vliegtuigtickets.

Maak de Europese begrotingsregels gunstiger voor klimaatinvesteringen

We vragen aan België om er mee voor te pleiten om de Europese begrotingsregels en het Europese investeringskader gunstiger te maken voor klimaatinvesteringen. Zo is er bijvoorbeeld een enorme nood aan versnelde energetische renovatie van gebouwen. Er is in principe veel kapitaal beschikbaar, maar het blijft, ook voor lokale besturen, moeilijk om met vernieuwende modellen van financiering (zoals creatieve vormen van derdepartijfinanciering) de transitie te versnellen. Dit ligt onder meer aan de Europese begrotingsnormen die ontmoedigen om voldoende budgettaire ruimte vrij te houden voor  grondige energierenovatie[7]. Een aanpassing daarvan kan al op enkele jaren de dynamiek van de renovatie versnellen.

De Europese begrotingsregels hebben een bijzondere moeilijkheid gecreëerd voor publieke investeringen in duurzaamheid en klimaatmaatregelen. De onmogelijkheid om toekomstgerichte investeringen over meerdere jaren te spreiden, gecombineerd met de strakke regels in verband met overheidsschulden en begrotingsevenwicht, remmen de noodzakelijke investeringen in bijvoorbeeld grootschalige renovatie van gebouwen of openbaar vervoer extreem af. Bovendien hebben de overheden in België tot nu niet willen samenwerken om die regels flexibel toe te kunnen passen.

Een interessant voorstel om dit probleem van het Europees budgettair kader op te lossen, komt van econoom P. Larrouturou. Zijn “klimaatfinancieringspact” stelt voor een Europese Bank voor Klimaat- en Biodiversiteit in het leven te roepen, en een Fonds voor Klimaat en Biodiversiteit. Er moet ook ernstig overwogen worden om de Europese Centrale Bank (ECB) en de Europese Investeringsbank (EIB) sterker te laten bijdragen aan de vergroening van de Europese economie.

Ook moeten alle pistes uitgediept worden die toelaten om private investeringen te heroriënteren in de richting van de financiering van de klimaattransitie. Enkele van deze pistes zijn reeds onderzocht in het kader van het actieplan Financing Sustainable Growth[8] van de Europese Commissie, goedgekeurd op 8 maart 2018. De uitvoering van dit actieplan blijft op de vooravond van de Europese verkiezingen echter heel onvolledig. Een dergelijke heroriëntering betekent ook het maximaal vermijden van het financieren van publieke infrastructuur of initiatieven die ingaan tegen een decarbonisatie van de economie.

 


[1] ECF and Climact,“Net-Zero by 2050: From Whether to How”, Sept.2018, https://europeanclimate.org/wp-content/uploads/2018/09/NZ2050-from-whether-to-how.pdf

[2] Dit zijn ook vragen van het Europees Parlement: een doelstelling van 55% CO2 reductie in 2030 en klimaatneutraliteit tegen ten laatste 2050: http://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-8-2019-0217_EN.html

[3] https://ec.europa.eu/clima/sites/clima/files/docs/pages/com_2018_733_en.pdf

[4] Europees milieuagentschap, 2018: https://www.eea.europa.eu/publications/trends-and-projections-in-europe-2018-climate-and-energy

[5] In het bijzonder zou België zich alvast kunnen aansluiten bij de vraag van Nederland en andere lidstaten om de Europese doelstelling voor 2030 te verhogen naar minstens -55% CO2 reductie en te pleiten voor een klimaatneutraliteit ruim voor 2050

[6] zoals ook aangegeven in de interparlementaire klimaatresolutie: http://www.dekamer.be/doc/flwb/pdf/54/3319/54k3319001.pdf

[7] https://www.frdo-cfdd.be/sites/default/files/content/download/files/syntheserapport_finaal_nl.pdf

[8] https://ec.europa.eu/info/publications/180308-action-plan-sustainable-growth_en